T24 Dış Haberler
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), Meta’nın “gazeteciliği ve emniyetli bilgiye erişimi zorlaştıran 10 yıllık uygulamalarını” inceledi. RSF, toplumsal medya devinin 10 temel noktada “kaliteli gazeteciliğe düşman bir teknik, ekonomik ve siyasî mimarî inşa ettiğini” vurguladı. Facebook ve Instagram’ın sahibi Meta, toplumsal medya platformlarında paylaşılan içeriklerin doğruluğunun bağımsız denetimciler tarafından denetlenmesinden ABD’de vazgeçtiğini duyurmuş; bunun yerine X’te paylaşımın doğruluğu üzerine kullanıcıların yorum yaptığı “topluluk notlarına” benzeri bir sistem izleyeceğini açıklamıştı.
RSF, Meta’nın içeriklerin doğruluk denetiminden vazgeçtiğini duyurmasının akabinde toplumsal medya devinin son 10 yıldaki emsal adımlarını inceledi. 2015 yılındaki algoritma değişikliklerinden Facebook’un Kanada’da medyayı yasaklamasına kadar uzanan süreçte Meta platformlarının “profesyonel bilgiyi marjinalleştirmeyi amaçlayan ve halkın çevrimiçi ortamda sağlam bilgiye erişimi temel hakkını direkt tehdit eden” bir stratejiye sahip olduğu vurgulandı.
Meta’nın 10 yıllık siyaset değişiklikleri, neye işaret ediyor?
2015’te Meta’nın Facebook’un algoritmasını birinci defa değiştirdiğini vurgulayan RSF raporu, algoritma değişikliği kapsamında kullanıcıların arkadaşları tarafından üretilen ferdî içeriği, medya da dahil olmak üzere çeşitli kuruluş ve şirketlerin sayfalarında yayımlanan içeriklere nazaran teşvik etmeye karar verdi.
2016’daki ABD seçimlerinde dezenformasyonun yeni boyutlara ulaştığı söylenen tahlilde, Haziran 2016’da ABD başkanlık seçimlerinden yalnızca birkaç ay evvel kullanıcıların “arkadaşları ve aileleri” tarafından gönderilen içeriği öne çıkarma siyasetini güçlendirdiği yazılan Meta, bunu gönderi yorumlarına öncelik vererek yaptı. RSF raporunda, bu değişikliklerin akabinde Facebook’ta dezenformasyon patlaması yaşandığını ortaya koydu. BuzzFeed News’in Kasım 2016’da yayınladığı bir ankete nazaran, ABD seçimleriyle ilgili yanlış bilgiler, medya tarafından üretilen bilgileri geride bırakıyordu.
Yoğun tenkitlere maruz kalan Facebook, Aralık 2016’da doğruluk denetim programını başlattı ve bu yaklaşımın yararlarını vurgulayan açıklamalar yayımladı.
Meta’nın 2018’de “içerik hiyerarşisi oluşturma” stratejisini benimsediği vurgulanan raporda, Mark Zuckerberg’in Facebook’ta çok büyük bir değişiklik yaptığı belirtildi. Değişiklik kapsamında platform kullanıcılarının, arkadaşlarının ve ailelerinin ürettiği içeriklerin önüne geçtiği gerekçesiyle işletmeler, markalar ve medya tarafından üretilen içeriklerin görünürlüğü azaltıldı.
Avustralya, Kanada ve California’da medyaya tehdit
RSF, 2021’de Facebook kümesinin reklam gelirlerinin platformlardan medya kuruluşlarına yine dağıtılmasına ait bir yasa çıkarmak üzere olan Avustralya hükûmetine “şantajda bulundu”. Facebook, yasa kabul edilirse medya kuruluşlarını platformundan yasaklayacağını ve medya ilişkilerinin paylaşılmasını engelleyeceğini söyledi. 17 Şubat 2021’de Facebook, bu tehdidi hayata geçirdi. Bir haftadan kısa mühlet sonra Avustralya hükûmeti “pes etti” ve Facebook, kısıtlamaları kaldırdı.
2021’de ayrıyeten siyasî, toplumsal ve seçimle ilgili içerikler daha az görünürlük kazandı. Chartbeat ve Similarweb şirketleri tarafından 2024 yılında yayınlanan bir araştırmaya nazaran, medya görünürlüğündeki düşüş, 2018’den bu yana medya sitelerine gelen trafikte yüzde 50’den fazla bir düşüşe neden oldu.
Facebook News’u kapattı
Meta, taşınabilir uygulamasında haberlere ayrılmış sekme olan Facebook News’i Aralık 2023’ün başlarında Britanya, Fransa ve Almanya’da kaldıracağını duyurdu. Yaklaşık 100 medya kuruluşundan seçilen içerikleri sunan bu alan, platformda genel ilgi alanına yönelik haber ve bilgileri teşvik etme teşebbüsünü temsil ediyordu. Meta, Nisan 2024’te ABD ve Avustralya’da da bu sekmenin kaldırılacağını duyurdu.
2024’te şirket, Facebook’un kamuya açık izleme aracı CrowdTangle’a erişimi kapatarak araştırmacıları ve gazetecileri platformdaki dezenformasyonu kıymetlendirmek ve Facebook’un kullanımlarını araştırmak için çok kıymetli bir araçtan yoksun bıraktı. CrowdTangle, platformdaki medya içeriğinin ve dezenformasyonun görünürlüğü hakkında bilgiye erişmenin birkaç yolundan biriydi.
“Musklaştırma”
RSF’nin “Muskify” yani “Musklaştırma” olarak tanımladığı son atılımla Zuckerberg, “ifade özgürlüğünü savunma” gerekçesiyle ABD’deki doğruluk kontrolcüleriyle iştirakine son verdiğini duyurdu. Doğruluk denetimcilerinin yerini, Elon Musk‘ın X platformundaki “Topluluk Notları”na dayanan ve bilgilerin güvenilirliğini doğrulamayı kullanıcılara bırakan bir sistem alacak. Zuckerberg ayrıyeten siyasî içeriği denetleme stratejisini yine gözden geçireceğini ve göçmenlik ve cinsiyet üzere hassas mevzularla ilgili kullanım şartlarını gevşeteceğini duyurdu.
RSF Genel Yöneticisi Thibaut Bruttin, “Bir adım ileri, iki adım geri. Geçtiğimiz on yıl boyunca Meta tarafından verilen her demokratik prensiplere bağlılık kelamına karşılık, gazeteciliğin platformlarından sistematik olarak çıkarılması için hazırlık yapılması kararı alındı. Bu siyaset artık yalnızca medyaya yönelik bir tehdit değil, halkın sağlam bilgi edinme hakkını tehlikeye atıyor ve demokratik istikrar için gerekli dengeyi tehdit ediyor.” sözlerini kullandı.