İklim değişikliği, dünya genelinde doğal ekosistemleri derinlemesine etkileyen bir olgu olarak karşımıza çıkıyor. İnsan faaliyetleri, fosil yakıtların kullanımı ve sera gazı emisyonları, global sıcaklıkların artmasına ve kutuplardaki buzul kütlelerinin erimesine yol açıyor.
Bu durum, deniz düzeyinin yükselmesi, okyanus akıntılarının değişmesi ve biyolojik çeşitliliğin tehdit altına girmesi üzere sonuçlar doğuruyor. Bilhassa Antarktika ve Grönland üzere bölgelerde gerçekleşen buzul erimeleri, büyük buzdağlarının kopmasına ve okyanuslara karışmasına neden oldu ve olmaya da devam ediyor.
40 YIL BOYUNCA OKYANUSTA SABİT KALMIŞTI, TEKRAR HAREKETLENDİ
Son vakitlerde ise ‘A23a’ ismi verilen dev bir buzdağının Güney Atlas Okyanusu’nda ilerlemeye başlaması, bilim dünyasında ve çevreciler ortasında büyük bir telaş yarattı.
Trilyon tonluk bu devasa megaberg, Güney Georgia adasına yanlışsız hareket ederken, bölgedeki ekosistem üzerinde yaratabileceği olumsuz tesirler hakkında çeşitli uzman görüşleri bulunuyor.
A23a, yaklaşık 40 yıl boyunca okyanusta sabit kalmıştı ve artık, okyanus akıntıları sayesinde kendini yine hareket ettiriyor. Bu durum, önemli tehditler oluşturabilir.
PEK ÇOK KENTİ DOLDURACAK KADAR BÜYÜK BİR KÜTLE
A23a, 1986 yılında Antarktika’nın Filchner Buz Sahanlığı’ndan koptu. Exeter Üniversitesi’nden kutup bilimci Martin Siegert’in belirttiğine nazaran, bu buzdağının uzunluğu onlarca kilometre, derinliği ise birkaç yüz metreyi buluyor.
A23a, 1.400 mil karelik bir alanı kaplayarak (yaklaşık olarak 3.632 kilometre kareye eşit) neredeyse New York City, Los Angeles ve Houston’ı dolduracak kadar büyük bir kütle.
Bu devasa boyutları nedeniyle, A23a kıta sahanlığı etrafındaki deniz tabanına sıkışmış durumda. 1962 yılında kurulan, Antarktika ve etrafındaki okyanuslarda bilimsel araştırmalar yapan British Antarctic Survey kuruluşunun bilim lideri Andrew Meijers, bu buzdağının 2020’ye kadar sabit kaldığını, eridikçe modüllerinin suya düştüğünü ve sonunda kendini derin okyanusa bıraktığını belirtiyor. Nisan 2024’te tekrar hareket etmeye başladı ve şu an Antarktika kutup etrafı akıntısı boyunca ilerliyor.
GÜNEY OKYANUSU’NDA SEYREDEN GEMİLER İÇİN DE TEHLİKE OLUŞTURABİLİR
Buzdağları, okyanus ekosisteminde çoğunlukla karmaşık tesirler yaratabiliyor. UC San Diego Scripps Oşinografi Enstitüsü’nden deniz ekolojisti Maria Vernet, 2000 yılında B15 buzdağının okyanusta ışık ölçüsünü azalttığını ve fitoplanktonların (okyanus ve göl üzere su ekosistemlerinde bulunan mikroskobik bitkiler) büyümesini etkilediğini belirtiyor. Benzeri durumun daha ağır tesirlerini ise A23a’nın yapabileceği üzerinde duruyor.
Özellikle Andrew Meijers, “Bu durum, krili çeken ve Güney Okyanusu’ndaki çabucak hemen her şeyi destekleyen plankton patlamalarını teşvik edebilir. Sürüklenen buzdağları onlarla birlikte küçük bir ekosistem yaratabilir” açıklamasında bulundu.
Ayrıca A23a’nın yörüngesi, Güney Georgia’daki kıta sahanlığına yakın bir noktaya karaya oturmasıyla birçok penguen ve fok kolonisi için önemli tehditler oluşturuyor. Meijers, bu durumun, beslenme ve üreme alanları ortasındaki rotaları tıkayarak hayvanların daha uzağa yüzmesine neden olacağını söz ediyor.
Bu kesintilerin, yetişkin penguenlerin daha fazla güç harcamasına ve hasebiyle daha yüksek mevt oranlarına yol açabileceği belirtiliyor. Maria Vernet ise penguenlerin Ekim ayında yuva yapacakları yerleri belirlediklerini vurgulayarak, bu devasa buzdağının bu süreçte büyük bir tehdit oluşturduğunun altını çiziyor.
Hepsinden değerlisi, A23a’nın parçalanması, Güney Okyanusu’nda seyreden gemiler için de tehlike oluşturabilir. Martin Siegert, “Orası dünyanın en fırtınalı, en tatsız okyanusu, bir de A23a’nın parçalanması çok büyük felaketlere neden olabilir” ikazında bulundu.
ANTARKTİKA’DAKİ BUZ KATMANLARI, 30 YIL ÖNCESİNE NAZARAN ALTI KAT DAHA SÜRATLİ ERİYOR!
İklim değişikliği, dev buzdağlarının oluşumunu direkt etkilemese de bu durumun art planında yatan iklim meselelerine ışık tutuyor. Siegfried, “Bu buzdağı, vilayetle de insan üretimi bir şey değil” diyerek, bu çeşit olayların doğal bir süreç olduğunu vurguluyor.
Ancak, Antarktika’da global ısınma ve fosil yakıtların yakılması nedeniyle büyük kayıplar da yaşanıyor. Bilhassa Grönland ve Antarktika’daki buz katmanları, 30 yıl öncesine nazaran altı kat daha süratli erimekte… Esasen Meijers de “Buz dağlarının sayısındaki kayıpta bir hızlanma oldu” diyerek, bu duruma dikkat çekiyor.
Fakat, bu süreç çoklukla daha küçük modüller halinde gerçekleşiyor. Antarktika’nın kırılgan ekosisteminin değişimi için çok fazla şey gerekmiyor ve bu durum, bilim insanları ortasında tasa yaratıyor. Eriyen Antarktika buz katmanlarının global tesirleri de var.
Güney Okyanusu, hem ısıyı hem de karbonu emerek iklimi düzenlemeye yardımcı olurken, ısınan sular bu dengeyi zorlaştırıyor. Ayrıyeten, deniz düzeyinin yükselmesine yol açıyor; Meijers, deniz düzeyinde iki metrelik bir artış olduğunu söylüyor.
Güney Georgia’nın durumu belirsizliğini koruyor. Ancak Vernet, “Kesinlikle her şeyi altüst edecek” sözünü de kullanarak, ekosistem üzerindeki tesirlerin olumlu mu yoksa olumsuz mu olacağını belirlemenin şimdi erken olduğunu lisana getiriyor. Siegert ise, “Oldukça enteresan bir olgu” diyerek bu durumu objektif bir bilimsel bakış açısıyla pahalandırıyor.
National Geographic’in ‘The world’s largest iceberg is on a collision course with vital penguin sanctuary’ başlıklı haberinden derlenmiştir.
Fotoğraflar: iStock