Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – J.R.R Tolkien’in hayalindeki Hobbitlerin dünyamızda bir karşılığı yok. Elbette Yüzüklerin Efendisi üçlemesinde tasvir edilen kısa uzunluklu yaratıklar Orta Dünya’da kalmalı. Fakat çığır açan bir antropolojik keşif, dünyamızın bir vakitler kendi Hobbit cinslerine sahip olduğunu ortaya çıkardı. Tolkien’inkinden katiyen farklı lakin tıpkı vakitte şaşırtan derecede misal. Homo floresiensis, halk ortasında ‘Hobbitler’ olarak biliniyor. Endonezya’nın Flores adasında yaşayan eski bir hominin çeşidiydi. Keşifleri 2004 yılında, LB1 isimli Ling Bua Mağarası’nda bulunan bir iskelete dayanarak duyuruldu.
1 METREDEN DE KÜÇÜKLER
Küçük homininler yaklaşık olarak 120 cm’den kısaydı ve beyinleri bizimkinin üçte biri kadardı. Çağdaş ve daha arkaik fizyolojik özelliklerin bir karışımına sahipti. Arkeologlar tıpkı mağarada yaklaşık 2 milyon yıl evvel baskın olan Oldowan (tarih öncesi devirlerde yaygın bir arkeolojik taş alet) tarzına benzeyen taş aletler buldular. Üstelik geçtiğimiz günlerde Endonezya’daki bir adada bulunan diş ve kemik üzerinde yapılan yeni bir tahlil, Hobbitlerin düşündüğümüzden 5 santimetreden daha kısa olduğunu ortaya koydu. Nature Communications mecmuasında 6 Ağustos’ta yayınlanan bir araştırmaya nazaran, 700 bin yıllık fosilleşmiş kalıntılar, bir vakitler Endonezya anakarasının güneyindeki Flores Adası’nda yaşayan, son derece küçük bir insan çeşidi olan Homo floresiensis’e aitti. Yeni araştırma, bu çeşidin birinci olarak ne vakit kısa boya ulaştığına ışık tutabilir.
Yakın vakte kadar Homo floresiensis’in ortalama 1 metre uzunluğunda olduğu düşünülüyordu. Fakat bu yeni araştırma, Homo erectus’un bir kolu olan tıbbın ortalama 6 santimetre daha kısa olduğunu gösteriyor. Homo erectus, 2 milyon ila 250 bin yıl evvel yaşamış ve çağdaş beşerlerle emsal beden ölçülerine sahip soyu tükenmiş bir insan soyundan geliyor. Homo floresiensis olarak isimlendirilen Hobbitlerin Endonezya’nın Flores Adası’nda yaklaşık 100 bin evvel yaşamış bir insan tipi olduğuna dikkat çeken ve birinci defa 2000’li yıların başında keşfedildiğini söyleyen Arkeolog Erman Ertuğrul, “Keşfedilen bu tıp, yetişkin uzunluklarının sırf 1 metre civarında olmasıyla dikkat çekti. Küçük boyutları ve ayırt edici özellikleri nedeniyle tanınan kültürdeki ‘Hobbit’ karakterlerine benzetildiler. Bu isim, onlara benzeyen küçük bir halkı anlatan J.R.R. Tolkien’in yapıtlarından ilhamla verildi. Homo floresiensis, küçük beyinlerine karşın taş aletler yapabilen, avlanma ve ateş kullanma marifetlerine sahip karmaşık bir türdü” sözlerini kullandı.
‘DAHA KÜÇÜK BEYNE VE BEDENE SAHİPLERDİ’
Hobbitlerin neden bu kadar kısa olduğuna dair günümüzde birçok teorinin ortaya atıldığını, bunlardan birincisinin patolojik bir durumun yahut büyüme bozukluğunun sonucu olarak mikrosefali hastası olan çağdaş beşerler olabilecekleri olduğuna değinen Arkeolog Ertuğrul, “Ancak daha sonra Homo floresiensis’in beyin kalıbının, yeniden tıpkı adada yaşayan çağdaş pigmeler yahut mikrosefali hastalığıyla rastgele bir benzerlik ya da yakınlık taşımadığı anlaşıldı. Ayrıyeten çağdaş insan beyninin küçülmüş bir versiyonuna da benzemiyordu. Münasebetiyle bu ihtimaller elendi” diyerek şunları söyledi:
“Hobbitlerin küçük boyutları, bir ihtimal adada yaşamalarına bağlanan ‘adaya mahsus cüceleşme’ ismi verilen bir evrimsel süreçle açıklanabilir. Bu süreç, izole ortamlarda bulunan hayvan ve bitki tiplerinin boyutlarının vakitle küçülmesine yol açıyor. Bu, kaynakların sonlu olması ve etraf baskısının daha küçük bireylerin hayatta kalmasına imkan tanıması üzere faktörlerle destekleniyor. Neandertallerden farklı olarak, Hobbitler daha küçük beyinlere ve bedenlere sahipti fakat yeniden de karmaşık davranışlar sergileyebildiler. Ayrıyeten Neandertaller, Hobbitlerden çok daha geniş bir coğrafyaya yayıldılar ve genetik olarak çağdaş insanlara daha yakındılar. Meğer Hobbitlere dair deliller şimdiye kadar sadece Flores Adası’nda bulundu.”
İDDİALAR VAR, YOKSA HÂLÂ YAŞIYORLAR MI?
Erman Ertuğrul, Hobbitlerin insan kozmosun karmaşıklığını ve çeşitliliğini anlamamıza yardım ettiğini, çağdaş beşerlerle birebir devirde var olmuş ve çok farklı bir evrimsel yoldan geçmiş bir cins olarak, insan evriminin tekdüze ve doğrusal bir süreç olmadığını gösterdiğini söyledi. “Onların keşfi, insan evriminde çeşitli dallanmaların ve adaptasyon stratejilerinin nasıl geliştiğine dair yeni bir perspektif sunuyor. Bunların haricinde Hobbitlerin adanın ücra köşelerinde hâlâ yaşıyor olabileceklerine dair savlar var” tabirlerini kullanan Arkeolog Ertuğrul, Hobbitlerin boyutlarının ve anatomik özelliklerinin çağdaş tıpta cücelik olarak bilinen durumdan çok daha farklı olduğuna dikkat çekti.
Cüceliğin, çağdaş insanlarda çeşitli genetik ve hormonal nedenlerle ortaya çıktığını, Hobbitlerin bu boyuta büsbütün farklı evrimsel süreçlerle ulaşmış bir çeşit olduğunu söyleyen Arkeolog Erman Ertuğrul, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Dolayısıyla Hobbitler, kendi içinde özgün ve farklı bir evrimsel yol izlemiş bir tıp olarak değerlendirilmeli ve çağdaş cücelik kavramıyla karıştırılmamalı. Husus hakkında daha ayrıntılı bilgi sahibi olmak isteyenler, ‘Arkeoloji Meraklısının Elkitabı’nda çok daha fazlasını bulabilirler.”