Melisa Vardal – Türkiye’de müzik kümeleri, yurt dışındaki emsallerine kıyasla daha mı kırılgan bir yapıya sahip? Bu soru, uzun yıllardır müzik dünyasının gündeminde yer alıyor. Kimi kümeler kısa müddette parlasa da birebir süratle sönüyor, bazıları ise yıllarca varlığını sürdürmekte zorlanıyor. Pekala, bu durumun nedenleri neler? Müzik sanayisinin dinamikleri mi, yoksa kültürel farklılıklar mı? Müzik eleştirmenleri Egemen Limoncuoğlu, Naim Dilmener ve Özgür Yılgür yerli kümelerin karşılaştığı zorlukları, potansiyellerini ve geleceklerini kıymetlendirdi.
■Naim Dilmener: “Grupların ömrü Türkiye’de de yurt dışında da kısa”
Yurt dışında da kümeler çok uzun ömürlü olamıyor, bizde de o denli. Bunun yurt dışında bizdeki kadar dikkat çekmemesinin nedeni müzik sanayisinin daha sağlam oluşu ve çok daha fazla grubun kurulup dağılması. Bizde ise kümelerin sayısı ‘60’ları bir tarafa bırakırsak her vakit daha azdı. Bu nedenle dağıldığında diyoruz ki “Aa bak onlar da dağıldı, azaldılar”. Bizde de mesela MFÖ üzere bir örnek var. Yılların kümesi, 40 yıldan fazla. Yurt dışında da 40 yıl yaşamış küme sayısı çok fazla değildir. Şuna da dikkat etmek lazım. Aslında kümeler dağılıyor. Ortadan bir vakit geçiyor sonra tekrar bir ortaya geliyorlar. O nedenle mühletleri uzun üzere gözükebiliyor. Bu türlü dikkate alırsak o vakit bizde de Moğollar çok uzun müddetli, Mavi Işıklar da o denli. Bu nedenle ben kümelerin Türkiye’de kısa periyodik bir ömre sahip olduklarını düşünmüyorum.
■Egemen Limoncuoğlu: “Ekonomik zorluklar, hayallerdeki değişimler…”
‘90’lı yıllarda müzikten para kazanmak çok zordu, bu nedenle birçok yetenekli müzisyen hayallerinden vazgeçmek zorunda kaldı. Bugün olimpiyatlarda bile, kimi tanınan spor kolları hariç, birçok atletin yan bir mesleği olduğunu görüyoruz. Birebir durum müzik kümeleri için de geçerli. Evvelce aileler, çocuklarının evvel bir meslek edinmesini, müziği ise bir hobi olarak görmelerini isterdi, artık de durum pek farklı değil… Birçok küme, hayallerini gerçekleştirmek için birebir meskene yerleşir ve tüm vakitlerini müzik yapmaya adar. Fakat hayatın akışı devam eder ve küme üyeleri birebir anda askere gidebilir, üniversiteye gidebilir, ekonomik bağımsızlık kazanmak için farklı yollara yönelebilir yahut aile kurabilir. Vakitle insanların hayalleri, gayeleri ve yapmak istedikleri şeyler de değişebiliyor. Bilhassa solistler, kümenin ekran yüzü oldukları için daha çok tanınırlar ve bu durum bazen onların kümeden ayrılmasına neden olabilir. Başka bir senaryo ise grubun kurucularının daha çok para kazanması ve öteki üyelerin maaşlı çalışan üzere hissetmesi. Bu durumda da küme üyeleri, “Ben de sizin üzere başarılı olmak istiyorum” diyerek ayrılabiliyorlar.
■Özgür Yılgür: “Grup kimyası oluşturmak zor”
Öncelikle günümüzde küme olabilmek pek de kolay değil. Birçok şeyi uzaktan hallettiğimiz bir noktada küme kimyası oluşturmak oldukça sıkıntı bir durum. Türkiye özelinde değerlendirince öbür ezalar da ortaya çıkıyor. Mesela bir rock kümesi kurabilmek için ekipmana ya da prova alanına sahip olabilmek çok büyük bir mali yük. Bu çok uzun vakittir bu türlü aslında.
Diğer yandan toplumun müzisyenlik algısıyla da önemli bir alakası var bunun. Müzisyenlik bir hobi üzere bedellendiriliyor hâlâ. Bu durum, müzik yapma tutkusunu duyan birçok kişinin de kanıksadığı bir problem aslında. İktisatla de birleşince bu tutku çok çabuk ölebiliyor. Hasebiyle bunun üzerine bir kültür inşası yapmak da hayli güç bir durum.