Hanife Baş – Startup’lara yatırım geniş kitlelere yayılıyor. Birinci etapta melek yatırımcı ve fonların yatırım yapabildiği bu ekosistem, halka da açılıyor. Yeni kuşak teşebbüslerin gelişmesi için kuruluş kademesinde ve sonraki basamaklarda küçük yatırımcılar da artık yatırımcı hissedar olabiliyor. Kitle fonlaması, teşebbüsün internet üzerinden çok sayıda insan tarafından küçük meblağlarda finanse edilmesi manasına geliyor. Bu yatırım prosedürü son beş yıldır gelişiyor. Teşebbüslere, 1-100 TL ortasında bile yatırım yapılabiliyor. Türkiye’de de bu alanda lisans alan 8 platform var, bunların 4 tanesi faal. Kitle fonlaması mevzuatı da düzenlendi ve bu alanda faaliyet gösteren platformların açılmasına da imkan sağlandı.
Yatırımcı ilgisi yüksek
Paya dayalı kitle fonlaması şirketlerinden biri Fonbulucu. Kurucusu ve CEO’su Hakan Yıldız, kitle fonlamasının hem finansmana muhtaçlık duyanları hem de birikimini kıymetlendirmek isteyenleri buluşturduğunu söyledi. Yıldız, “2022 birinci yarısında tohum evresinde 124 yatırım yapıldı. Bunların 17’si hisseye dayalı kitle fonlama platformları sayesinde gerçekleşti. Bu türlü bir süratle yükselen grafik, Türkiye’nin son derece yüksek bir girişimcilik iklimine sahip olduğunu kanıtlıyor. Tekrar birebir formda büyük kurumsal firmaların da ekosisteme dahil olması, çok daha fazla paydaşın faal bir halde ekosistemi büyütmeye çalışması gelecek açısından umut veriyor. Hisseye dayalı kitle fonlamasında yasa gereği yalnızca teknoloji geliştiren ve/veya üretim yapan girişimci/girişim şirketi müracaatları kabul edilebiliyor ve bu alanda fonlama yapılabiliyor” dedi.
Yıldız, her alandan yatırımcı adayının sisteme kaydolarak inanç içinde yatırım yapabildiğini lisana getirerek, “Tebliğe nazaran nitelikli yatırımcı olmayan gerçek şahıslar, bir takvim yılı içinde hisseye dayalı kitle fonlaması yoluyla azami 68 bin 200 TL yatırım yapabilir. Lakin bu hudut 272 bin 400 TL’yi aşmamak kaydıyla, yatırımcının platforma beyan ettiği yıllık net gelirinin yüzde 10’u olarak uygulanabiliyor. Alt hududa bakacak olursak ise 1 TL olduğunu söyleyebiliriz. Bu da herkesin startup yatırımcısı olabilmesini teşvik eder nitelikte” tabirlerini kullandı.
Yeni jenerasyon finansman modelinin Türkiye ile tanıştırılması sonucu girişimcilik ve yatırımcılık ekosisteminin yeni bir boyut kazandığına dikkat çeken Hakan Yıldız, şunları söyledi: “Bu model hem teşebbüsçü hem yatırımcı hem de bu ekosisteme yeni dahil olan önemli bir kitle tarafından ilgi görüyor. Platformumuz 2 bin 800’den fazla teşebbüs projesi talebine ulaştı. Topluluğumuzla buluşan 53 teşebbüsün 41 tanesi muvaffakiyete ulaşırken, 6 tanesi faal olarak devam ediyor. Teşebbüslerimize, toplamda 127 milyon TL’nin üzerinde yatırım meblağı toplandı. Bizim dışımızda etkin olarak yatırım çeşidi kampanyası düzenleyen 4 platform bulunuyor. Dünyada pazar büyüklüğü 2018 itibariyle 84 milyar dolardı. Sistem 2020’de 400 milyar doları aşan bir hacim yakaladı. Forbes’in kestirimine nazaran ise 2023’de 1 trilyon dolar hacme ulaşması bekleniyor.”
Herkese imkân tanıyor
Re-Pie Portföy İdare Konseyi Başkanvekili Mehmet Ali Ergin de, 2022 yatırım raporlarına nazaran dünyada melek yatırımcıların liderlik ettiği çeşit sayısının tüm yatırımların yüzde 9’uan denk geldiğini, bu oranın Türkiye’de yüzde 25 olduğunu anımsattı. Ergin, “Bu da aslında Türkiye’nin startup ekosisteminde epeyce yeni olduğunu gösteriyor. Lakin kitlesel fonlamaya olan ilgi de artıyor. Hisseye dayalı kitlesel fonlamada yatırılan asgarî fiyat nedeniyle yatırımcı olmak isteyen herkese bu imkan tanınıyor. Dijital platformlar aracılığıyla kitlesel fonlamaya katılan yatırımcılar için aranılan nitelikler minimum seviyede. Bunun da kendi içinde avantajları ve dezavantajları var. Gelir beyanı nitelikli yatırımcı için 270.000 TL civarı iken öteki yatırımcılar için azami sayı 62.000 TL düzeyinde. Asgarî fiyat ise platformdan platforma değişmekle birlikte 1 TL ile 100 TL arasında” bilgisini verdi.
Talep daha da artacak
Mehmet Ali Ergin, hisseye dayalı kitlesel fonlamanın yatırımcı olmak isteyen, dala yeni giriş yapan yatırımcıların daha çok ilgisini çektiğini aktararak, şöyle konuştu: “Dijital bir platformdan üyelik oluşturarak Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) nezdinde onay alınması kâfi bir şart olduğu için birkaç adımdan oluşan bir sürecin sonunda herkes yatırımcı olabiliyor. Kitle fonlaması, bilhassa kredibilitesi düşük, birçok fon için riskli durumda olup kapsam dışında kalan proje kademesindeki işlerin fonlanması açısından epeyce fark yaratabilecek bir sistem. Sermayenin gelişen iktisat için daha efektif kullanabilmesi potansiyelini taşıyor. Bu açılardan hayli umut verici. Ancak denetleme sisteminin ehemmiyeti çok büyük. Yapılan yatırımların takibi ve yatırımcıların tasarruflarının korunması bu usulün geleceğini şekillendirecektir. Kitlesel fonlamanın Türkiye’de şimdi çok yeni olmasından ötürü birçok soru işaretini barındırıyor. Yatırımcıyı ve girişimciyi koruyacak noktaların netleşmesiyle talep daha artacak. Yatırımcısının tıpkı vakitte kullanıcısı da olabileceği teşebbüsler için ülkü olduğunu söyleyebilirim, ancak her iş modeli yahut kesime uygun olmayabilir. En değerlisi ise kitle fonlaması kademesindeki teşebbüslerin yüksek riskli olduğunun dikkate alınması gerekiyor.”